مسجد کوفه شيخداد             شماره ثبت ملّي  :  3360

موقعيت مكاني :

مسجدكوفه شيخداد درضلع شرقی بلوار نواب صفوی ،کوچه مسجد کوفه ـ محله شیخداد واقع شده است

باني

     نام باني بنا درهيچ يك از مندرجات تاريخي ذكرنشده است .

منابع تاريخي

اين مسجد سنگ نوشته يا كتيبه اي قديمي که بازگو كنندۀ قدمت بنا باشد، ندارد. زيلوهاي موجود در مسجد تاريخ هاي 1343، 1342، 1361 هجري قمري را  نشان مي دهد .كتيبه كاشي سردرف نوساز مسجد هم كه تاريخ بنا را 450 هجري مي نماياند مربوط به دوران اخير است ومشخص نيست با استناد به كدام مرجع اين تاريخ عنوان شده است . در بين مردم نقل قولهايي مبني بر توقف حضرت رضا در اين مكان زبانزد است .

 در يادگارهاي يزد آمده است: ((مسجد كوفه درمحله شيخداد، گرمخانه آن كهنه ، سقف كوتاه وستون كلفت است.)) گرمخانه جديدی نيز در كنار آن ساخته اند .

مشخصات بنا

   مسجد كوفه شيخداد داراي گرمخانه ، تابستانخانه وصحن است. گرمخانه آن در ضلع غربي قرار گرفته، صحن وتابستانخانه از بخشهاي ديگر مسجد قديمي‌تر مي نمايد که مصالح اصلی آن از خشت و گل می باشد ستونهاي قطور با قد پاي كم وسقفهايي كم خيز از شاخص هاي اين قسمت ازبنا می باشند . گرمخانه این مسجد شامل دو قسمت است:

 قسمت شمالي اندكي گودتر از صحن مسجد وقسمت غربي داراي دوچشمه طاق و ستونهايي با قد پايي بلند است اين قسمت از گرمخانه مستقيم به تابستانخانه راه مي يابدكف گرمخانه وصحن موزائيك ،كف تابستانخانه مسجد با آجر وبام بنا نيز به استثناي بام ايوان با موزائيك فرش شده است .

  تابستانخانۀ مسجد ستونهايي با قد پاي بلند وسقف هاي ضربي دارد.  دوطرف  ايوان اصلي تابستانخانه دو ايوان كم عرض ودر طول ايوان اصلي بنا گرديده است و به نظر مي آيد اين بخش از مسجد در دوران پيش از گرمخانه جدید بنا شده باشد . محراب تابستانخانه نيز داراي مقرنس گچي وبر بالاي محراب آيه « نصرمن الله وفتح قريب» گچبري شده است  كه تاريخ82 13 را در بر دارد .

  مدخل هاي ايوان تابستانخانه مشرف به صحن دارای دربهاي فلزي بلند می باشد . در اطراف مدخل مياني ودر قسمت بيروني آن كتيبۀ گچي با متن (( قال الله تعالي جل جلاله انما يعمر مساجد الله من امن بالله واليوم الاخر واقم الصلوه واتي الزكوه ولم يخشي الا الله اولئك ان يكونوا من المهيدون صدق الله العلي العظيم .))  وجود دارد .به نظر مي رسد كتيبه قدمت چنداني نداشته باشد .

 ورودي مسجد با اختلاف سطحي حدود 60 سانتي متر از كوچه به هشتي نو ساز مي رسد. هشتي نيز با اختلاف ارتفاع سه پله به صحن راه می یابد .

در ضلع شرقي مسجد حوضخانه  و چاه خانه مسجد قرار داشت كه ابتدا از آب قنات اله آباد مشروب وپس از خشكيدن قنات مزبور از آب چاه چهل گز استفاده مي‌شده است . اكنون در محلّ حوضخانه قديمي، وضوخانه اي با مصالح جديد بنا گرديده است .  بر سردر نوساز مسجد كه با آجر سفال نماسازي شده ، كتيبه اي كاشي مربوط به دهه اخير نصب گرديده كه در آن نوشته شده است : « مسجد كوفه تاسيس 450 ه . ق » ديوارهاي صحن به استثناي ديوارشرقي با نماي آجري از اندود ريگ وآهك پوشيده شده است . در ضلع غربي ورودي مسجد بازارچه اي به طول تقريبي 20 متر با پوشش ضربي ساده از مصالح خشت وگل بدون اندود كاه گل ديده مي شود كه اكنون چند دكان ازجمله نانوايي درآن داير است .

كتيبه هاي تاريخي :

در مسجد مذكور هيچ سند ديداري و كتيبه تاريخي مشاهده نمي شود .